رسانه‌ها مهمترین ابزار تاثیرگذاری بر سیاستگذاران عمومی هستند چراکه:
- رسالت رسانه‌ها حمایت از حقوق عمومی است
- رسانه‌ها حلقه واسط شهروندان و سیاستگذاران هستند
- سیاستگذاران از طریق رسانه‌ها با موکلان و شهروندان در تماس هستند
- سیاستگذاران بیش از هر چیز از رسانه‌ها تاثیر می‌پذیرند
- رسانه‌ها قدرت پاسخگو کردن سیاستگذاران را دارند
با این وجود قبل از توسل به رسانه‌ها باید بدانیم چگونه می‌‌توانیم از طریق رسانه‌ها بر سیاستگذاران اثر بگذاریم. یادداشت نویسی، گزارش نویسی، مصاحبه، ایجاد کمپین رسانه‌ای و یا ایجاد رسانه ترویجی روش‌های معمول کار رسانه‌ای است ولی وقتی هدف تاثیرگذاری بر سیاستگذاران عمومی است ما نیازمند تولید محتوایی هستیم که مستقیم سیاستگذاران را نشانه رود. اشکال محتوایی زیر می‌تواند بیشترین تاثیر را بر سیاستگذاران داشته باشد:
۱- تهیه گزارش تحقیقی
گزارش تحقیقی از آن جهت اهمیت دارد که نتایج حاصله از یک پروژه تحقیقاتی می‌تواند ذهنیت سیاستگذاران را نسبت به یک مساله تغییر دهد. برای مثال مساله جمعیت و افزایش باروری امروزه از دغدغه‌های نمایندگان مجلس است و می‌کوشند به هر طریقی جمعیت را افزایش دهند. از سوی دیگر مساله اصلاح قانون هدفمندی یارانه‌ها که به افزایش قیمت‌ها منجر شده، در دستور کار دولت و مجلس قرار دارد. تحقیقات می‌تواند نشان دهد که این دو گام مجلس چگونه بر یکدیگر تاثیر می‌گذارد، چگونه مساله گرانی به فروپاشیدن بنیان‌های خانوادگی و کاهش باروری منجر می‌شود.
گردآوری اطلاعات و انجام پروژه‌های دقیق تحقیقی می‌تواند حقایق پنهانی را آشکار و با آمار و دیتاها حقیقتی را برملا سازد که بدون آن ممکن نیست، در چنین فرایندی می‌توان امیدوار بود که سیاستگذاران در تصمیمات خود تجدیدنظر کنند.
نتایج تحقیقات زمانی اثرگذار است که نیازها و مشکلات را به وضوح نشان دهد. پس تحقیقات با چنین اهدافی می‌تواند انجام شود:
- نشان دادن نیاز به حمایت مالی و مداخله برای حل یک مساله خاص؛
- برای اینکه با مدارک و شواهد واقعی بودن یک مشکل را اثبات کنیم؛
- برای اینکه نشان دهیم یک راهبرد در جامعه غلط است یا از آن حمایت کنیم؛ مثلا تحقیق می‌کنیم که آیا حجاب اجباری سیاستی مثبت و اثرگذار است که باید از آن حمایت کرد یا برعکس؛
- برای اینکه اثبات کنیم که اتخاذ چه سیاستی در مواجه با یک اتفاق موثر است، مثلا اثبات کنیم که برای کاهش قاچاق مواد مخدر چه سیاستی در سایر جوامع بهتر جواب داده است؛
- برای اثبات فساد در یک دستگاه خاص یا نشان دادن ناکارآمدی یک تصمیم؛
- برای حفاظت از سلامت مردم و جامعه؛
- برای مجهز کردن خود و دیگر فعالان یک پروژه ترویجی به داده‌های قابل استناد؛
طبیعتا در نظر داشتن مساله «زمان انجام تحقیقات» برای تاثیرگذاری بر سیاستگذاران مهم است. باید بدانیم چه زمانی نتایج تحقیقات بیشترین اثر را دارد. در پاسخ باید گفت:
- وقتی در خصوص یک مساله خاص با خلاء قانونی مواجه هستیم؛
- وقتی یک بحرانی در جامعه به وجود آمده است؛
- وقتی مجلس طرح یا لایحه‌ای در دست بررسی و تصویب دارد؛
- وقتی قانونی برای اجرا ابلاغ شده ولی هنوز تبعات آن روشن نیست؛
- وقتی قانونی در اجرا از هدف اصلی خارج شده یا مشکل‌زا شده است؛
- وقتی طرف مشاوره تخصصی قرار می‌گیرید؛
۲- تصویرسازی وقایع و مشکلات
تصویرسازی وقایع زندگی، بر سیاستگذاران تاثیر می‌گذارد چون:
- تصاویر بعد آموزشی دارد؛
- اعضای جامعه از طریق عکاسی مستند، در ایجاد و تعریف خط‌مشی عمومی سالم جامعه مشارکت دارند؛ یعنی افراد جامعه مسیر تغییرات اجتماعی را ترسیم می‌کنند؛
- شهروند-خبرنگاران و فعالان مدنی را قادر می‌سازد تا سیاستگذاران عمومی را به تماشای این تصاویر فرا خوانند و باب مذاکره با آنها را باز کنند؛
- عکاسی مستند با هدف اقدام عملی فردی و جمعی انجام می‌شود؛
پس عکاسی مستند یا تصویرسازی وقایع زمانی می‌تواند بر سیاستگذاران تاثیر بگذارد که هدف آن:
- کمک به کسانی است که صدای آنها شنیده نمی‌شود،
- امکان درک روشن‌تر از شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه را ممکن می‌سازد و نوعی آگاهی انتقادی را بر می‌انگیزد؛
- ایجاد تغییراتی را طلب می‌کند که شرایط زندگی را به طور کلی بهبود می‌بخشد لذا سیاستگذاران نمی‌توانند به سادگی از کنار آن بگذرند؛
اینجا تنها عکاسی کردن مطرح نیست، بلکه ما ابتدا باید بیاموزیم چگونه عکاسی کنیم، چه اصولی را باید رعایت کنیم، چه زاویه دیدی داشته باشیم و چگونه درک مشکلات از طریق تصاویر را برای مخاطبان ممکن سازیم.
چرا تصویرسازی می‌تواند سیاستگذاران را به تجدیدنظر در سیاست‌ها وا دارد؟
در پاسخ می‌توان این دلایل را لیست کرد:
- سیاستگذاران نمی‌توانند منکر حقیقت شوند یا اینکه وجود مشکلات را انکار کنند؛
- با عکس می‌توان سیاستگذاران را پاسخگو کرد، چراکه مکان و زمان وقایع روشن است و راه فرار برای آنها باقی نمی‌گذارد؛
- با عکس می‌توان مردم را قدرتمند کرد بودن اینکه لازم باشد آنها را به میدان بیاوریم. بلکه عکس‌های آنها قدرت آنها را می‌سازد.
- یک عکس بیش از صد مقاله می‌تواند اثرگذار باشد؛
۳- انتقال تجربیات شخصی افراد جامعه
انتقال تجربیات شخصی افراد جامعه به منظور بیان دست اول مشکلات و تاثیر آن بر زندگی افراد جامعه، از طریق رسانه‌ها یا از طریق حضور در کمیسیو‌ن‌های تخصصی مجلس یا شوراها یا هر نهاد تصمیم‌گیر دیگر، می‌تواند گام مهمی برای تاثیرگذاری بر سیاستگذاران تلقی شود. افراد جامعه و کسانی که مستقیم از یک سیاست تاثیر پذیرفته‌اند می‌توانند ابعاد پنهان یک تصمیم را برای سیاستگذاران روشن سازند، ابعادی که آنها بدان توجه نداشته‌اند. بنابراین وقتی آنها با تبعات تصمیمات خود آگاه می‌شوند احتمال اینکه آن را تغییر دهند زیاد است. چراکه شهادت شخصی دیدگاه انسانی‌تری به سیاستگذاران و صاحبان قدرت می‌دهد.
بنابراین گزارش تحقیقی، تصویرسازی مشکلات و کاستی‌ها و توسل به تجارب شخصی افراد جامعه، فرصت‌های مناسبی برای تاثیرگذاری بر سیاستگذاران ایجاد می‌کند. پوشش چنین محتوایی توسط رسانه‌ها، بیشترین اثر را بر سیاستگذاران دارد.
تهیه و تدوین: مدرسه پرتو