همه‌گیری کرونا تاثیر زیادی بر دگرگون کردن واقعیت‌ها، نوع روابط، کیفیت و سبک زندگی روزمره ما نه تنها در ایران که در سراسر دنیا داشته است. از میان همه تغییراتی که جوامع ناچار به پذیرفتن آن شده‌اند می‌توان به تحولات شغلی و فضاهای کاری یا ایجاد بازارهای جدید برای عرضه محصولات اشاره کرد. در این شرایط، کسب و کارهای خانگی اهمیت بیشتری یافته‌اند. حالا که خیلی‌ها به دلیل شیوع کرونا مجبورند در خانه بمانند، راه‌اندازی یک شغل خانگی راهی برای کسب درآمد و تطبیق با شرایط دوران کرونا و پس از آن شده است. با شیوع این بیماری، الزام حفظ فاصله اجتماعی و اهمیت یافتن تکنولوژی و فضاهای آنلاین، انتظار می‌رود کسب و کارهای خانگی هم اهمیت و رواج بیشتری پیدا کنند. به علاوه در این دوران، این نوع مشاغل هم از قالب سنتی خارج شده و حوزه‌های جدیدتری مانند طراحی و تبلیغات، تولید محتواهایی نظیر پادکست، ترجمه و… را شامل می‌شوند. به همین ترتیب، طیف شاغلان هم از لحاظ سن، طبقه اقتصادی، سطح آموزش، دانش استفاده از تکنولوژی تغییر خواهند کرد.
به طور کلی مشاغل یا کسب و کارهای خانگی آن دسته از فعالیت‌هایی هستند که از سوی یک عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحد‌های مسکونی همجوار انجام شده و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود. طبق گزارش وزارت تعاون در سال ۹۶ – پیش از کرونا- ۲۱۴ شغل خانگی شناسایی شده که عمدتا در دست زنان بوده است. یعنی ۹۰ درصد این کارها از خیاطی تا ساخت صنایع دستی، تولیدات دامی و غذایی و بسته‌‌بندی محصولات را زنان انجام می‌دهند.
این مشاغل در همه کشورها از بخش‌های مهم و ضروری فعالیت های اقتصادی محسوب می‌شوند. همچنین برای جوانان، زنان، افراد دارای معلولیت و سایر افراد، شروع مناسبی برای ورود به بازار کار و کسب درآمد هستند. بنابراین اعطای وام و اعتبار برای شروع این کسب و کارها تاثیر مهمی در ایجاد و تداوم این مشاغل و کمک به اقتصاد خانواده و جامعه به ویژه در شرایط همه‌گیری کرونا خواهد داشت.
واقعیت‌های جدید پساکرونا فرصت‌های جدیدی در اختیار قرار داده است تا با تقویت زیرساخت‌های فنآوری، این مشاغل کم هزینه و زودبازده مورد حمایت و پشتیبانی بیشتری قرار بگیرند. با حمایت‌های موسسات اقتصادی خصوصی و دولتی مانند سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه، شرایط عادلانه و امن برای شاغلان به خصوص زنان ایجاد خواهد شد. با این حمایت‌ها به طور مثال زنان بافنده فرش یا گلیم که معمولا سرمایه چندانی ندارند مجبور نمی‌شوند تا با دستمزدهای بسیار پایین محصولات خود را در اختیار کارفرما یا خریدار بگذارند. معمولا دستمزدهای تعیین شده برای این مشاغل برای تامین همه مایحتاج زندگی کافی نیست و سود انجام این کارها بسیار پایین است. به‌ویژه اینکه در مشاغل خانگی معمولا مسوولیت‌های مراقبت از فرزندان و خانه‌داری اساسا نوع کار را به نیمه وقت تقلیل می‌دهد. تا زمانی که شاغلین از بیمه تامین اجتماعی، بازنشستگی و از کارافتادگی برخوردار نشوند، ایجاد ثبات برای این مشاغل، دشوار خواهد بود.
بیشتر مشاغل خانگی معطوف به ساخت وسایل تزیینی از جمله صنایع دستی و یا ارایه خدماتی می‌شوند که با مشکل پایداری مواجهند به دلیل اینکه در شرایط بحران اقتصادی که خرید کالاها و خدمات ضروری دغدغه همگانی است، تمایل یا توانایی مالی خرید این خدمات و محصولات به شدت کاهش پیدا می‌کند. بنابراین با برنامه‌ریزی برای آموزش، مشاوره، تامین مواد اولیه و ابزار کار و همچنین کمک به بازاریابی و دسترسی به بازار و فروش محصولات و خدمات خانگی می‌توان به ایجاد و توسعه مشاغل پایدار خانگی ضروری و نوظهور کمک کرد.
نکته پایانی این است که یکی از مهمترین اقدامات برای حمایت از فعالیت اقتصادی زنانی که مشاغل خانگی دارند، رسمی کردن این مشاغل با فراهم کردن برنامه‌های حمایتی بیشتر از آنهاست چرا که این مشاغل نقش مهمی در افزایش رشد اقتصادی کشور دارند و رسمیت بخشیدن به آنها در تقویت شاخص رشد اقتصادی و توسعه کشور موثر است.
تهیه و تدوین: مدرسه پرتو