پیش از عصر ارتباطات و اینترنت، سطح پاسخ‌گویی دولت‌های محلی بسیار پایین‌تر از امروز بود، چرا که روندهای درخواست اطلاعات و خدمات هم بسیار کندتر بود. برای مثال، سی سال پیش خیلی بیشتر طول می‌کشید تا درباره بودجه یک سازمان دولتی تحقیق کرده و درخواست اطلاعات نمود. و یا حتی برای حل مسائل ساده‌تر مانند اعلام شکایت درباره لامپ سوخته کوچه و گودال آسفالت خیابان زمان زیادی لازم بود و روندی طولانی و دردساز داشت. ولی امروز، به دلیل اینترنت و دسترسی ساده به اطلاعات انجام این‌گونه کارها به مراتب ساده‌تر و سریع‌تر شده است. امروزه رسم بر این است که اکثر شرکت‌های خصوصی اطلاعات خود را در تارنمای خود به اشتراک بگذارند و در نتیجه، مردم از سازمان‌های دولتی نیز توقعات مشابه دارند. شهروندان، صاحبان کسب و کار و آنهایی که به دنبال سرمایه‌گذاری در یک شهر هستند می‌خواهند بدانند:
- آیا شهر سازمان‌دهی لازم را دارد؟
- آیا مدیریت شهر توانایی اجرای استراتژی‌ها را دارد؟
- آیا شهر به خوبی مدیریت می‌شود؟
- و این که آیا اعضای شورای شهر و دیگر کمیته‌های راهبری از لحاظ مالی مسئولیت‌پذیر هستند؟
به همین دلیل، در بسیاری از شهرهای دنیا، سازمان‌های دولتی محلی مانند شهرداری‌ها و سازمان‌های توابع‌شان اطلاعات خود را با شهروندان به اشتراک گذاشته و با استفاده از ابزارهای مختلفی که اینترنت در اختیارشان قرار داده است، با شهروندان خود در تماس‌اند. در این مقاله کوتاه، دو راهکار کلی برای افزایش شفافیت در دولت محلی پیشنهاد می‌دهیم:
شفافیت با مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک شامل تعریف اهداف بلند مدت و تنظیم یک برنامه مشخص برای رسیدن به این اهداف است. این برنامه باید نشان دهد که چه فعالیت‌هایی، چگونه و در چه چارچوب زمانی انجام خواهد شد تا بتوان به اهداف مورد نظر دست پیدا کرد. برای مثال، یک شهرداری می‌تواند چندین پروژه مختلف تعریف کند که هر یک به نوعی به سمت رسیدن به یک هدف مشترک برای کل شهر کمک کند و می‌تواند پیشرفت به سمت هدف مورد نظر را به طور کمی اندازه بگیرد. دنبال کردن پیشرفت اهداف شهری برای مدیریت استراتژیک اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد. به علاوه، آنچه که به اندازه مدیریت استراتژیک و نظارت بر پیشرفت پروژه‌ها در راستای اهداف مورد نظر اهمیت دارد، ارتباط با شهروندان و به اشتراک گذاشتن این اخبار با ایشان است.
اشتراک استراتژیک داد‌های محلی
بسیاری از شهرداری‌ها و دولت‌های محلی برای این که شفافیت خود را ثابت کنند، همه داده‌های خود را به اشتراک می‌گذارند. به اشتراک گذاشتن اطلاعات قابل قدردانی است، اما باید به خاطر داشت که زمانی که اطلاعات زیادی به اشتراک گذاشته می‌شود، شهروندان نمی‌توانند به طور بهینه از آنها استفاده کنند. اشتراک داده قدم مثبتی در راستای افزایش شفافیت محسوب می‌شود، اما نحوه به اشتراک گذاشتن اطلاعات نیز می‌تواند تاثیر زیادی روی شفاف‌سازی داشته باشد. هر چه دسترسی به اطلاعات ساده‌تر و خواندن و درک داده‌ها آسان‌تر باشد، شفاف‌سازی بیشتر و بهتر اتفاق می‌افتد. اما اگر دسترسی به این اطلاعات وقت‌گیر باشد و انرژی زیادی بطلبد، شفافیت اتفاق نخواهد افتاد. بنابراین به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی مانند تخصیص بودجه و غیره زمانی بسیار مفید خواهد بود که شهروندان از برنامه استراتژیک شهرداری نیز آگاه بوده و اهداف بلند مدت و کوتاه مدت آن را برای شهر خود بدانند. زمانی که اطلاعات به آسانی برای همه قابل دسترسی و درک است، شهروندان می‌توانند به راحتی ببینند که پول مالیاتشان چگونه و در کجا خرج می‌شود، شهرشان چطور سازمان‌دهی می‌شود و برنامه‌های آتی برای شهر چه هستند. بنابراین، توصیه می‌شود که شهرداری‌ها اطلاعات مربوطه را در تارنمای خود با شهروندان به اشتراک بگذارند.
ارتباط و پاسخ‌گویی به شهروندان
در کنار مدیریت استراتژیک، ارتباط و پاسخ‌گویی به شهروندان نیز اهمیت بسزایی در افزایش شفافیت دارد؛ این که چگونه به بازخورد شهروندان و نیازهای آنها پاسخ داده می‌شود. مثلا، در صورت قطع برق شهرداری چه می‌کند؛ و یا این که برای دست‌اندازهای خیابان چه می‌کند؛ اگر ناگهان با افزایش جرم و جنایت در یکی از محله‌های شهر مواجه شوند چه خواهد کرد و … .
شهروندان باید بتوانند به طور مستقیم با شهرداری خود در ارتباط باشند و مشکلات خود را مطرح کنند. سیستم‌های نرم‌افزاری آنلاین می‌توانند در این زمینه چاره‌ساز باشند. این ارتباط مستقیم، برد-برد است چرا که به اعتمادسازی بین شهروندان و شهرداری کمک می‌کند، به شهروندان این حس را می‌دهد که صدایشان شنیده می‌شود و در عین حال، شهرداری را مرتبا درباره مشکلات شهروندان آگاه و به روز نگه می‌دارد.
شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر، فیسبوک و تلگرام نیز می‌توانند در این راستا بسیار موثر باشند. شبکه‌های اجتماعی سکویی هستند برای این که هم صدای شهروندان شنیده شود و هم شهرداری بتواند با شهروندان به طور مستقیم ارتباط برقرار کند و اخبار را در اختیارشان قرار دهد. بنابراین، استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای شفاف‌سازی شهرداری‌ها و دولت‌های محلی بسیار اهمیت دارد. امروزه، در بسیاری از نقاط دنیا تازه‌ترین اخبار درباره ترافیک، ساخت و ساز، راه‌بندان‌ها و دیگر اخبار شهری را می‌توان از حساب توئیتر شهرداری‌ها به دست آورد. به علاوه شبکه‌های اجتماعی، تالارهای گفتگوی آنلاین نیز موجود هستند که برای این منظور می‌توانند استفاده شوند، اما شبکه‌های اجتماعی امروزه محبوب‌ترین گزینه‌اند. در کنار استفاده از شبکه‌های اجتماعی، به روز نگه داشتن تارنمای شهرداری و به روزسازی اطلاعات به اشتراک گذاشته شده نیز بسیار مهم است.