کمپین «کتاب جای گل» اگر چه پس از مرگ غمانگیز یک روزنامهنگار حوزهی فرهنگ و هنر شکل گرفت، اما نویدبخش اتفاقات خوبی شد. ماجرا از این جا شروع شد که پس از مرگ محمدرضا رستمی، روزنامهنگار حوزهی فرهنگ و دبیر سابق فرهنگی خبرآنلاین، همسر و دوستاناش در یک گروه تلگرامی گرد هم آمدند تا هماهنگیهای لازم برای انجام مراسم تدفین و ختم انجام شود.
روزنامهی وقایع اتفاقیه نوشته «در همان گروه بحثی شکل گرفت مبنی بر اینکه رضا به درستنویسی خیلی اعتقاد داشت و هر جا که کار کرد، سعی میکرد روش درست نوشتن را با همکاراناش تمرین کند. در همین فضای مجازی بود که بحث مراسم یادبودش در تهران عنوان و قرارها برای این مراسم گذاشته شد. در عین حال این فکر شکل گرفت که کسانی که میخواهند به این مراسم بیایند به جای اینکه با خود گل بیاورند، کتاب بیاورند» قرار بر این شد تا از مهمانانی که قصد داشتند در مراسم ختم این روزنامهنگار شرکت کنند خواسته شود کتاب را جایگزین گل کنند. در متن یکی از این پوسترها که دررسانهها و شبکههای اجتماعی، منتشر شده، آمده است: «برای تنهاییات کتاب میآوریم رفیق تا در دست جوانان همشهریات تکثیر شوی و از تنهایی به در آیی. شما هم برای یادبود #رضا_رستمی، #کتاب_جای_گل بیاورید که در کتابخانههای شهرش دست به دست بگردد تا او جاودانه شود در کلمات و تصاویر و ذهن آدمهای شهرش وقتی کتاب میخوانند.» او اهل شهر اسدآباد استان همدان است و قرار است کتابها به این شهرستان اهدا شوند.
یکی از دوستان و همکاران سابق این روزنامهنگار به مدرسه پرتو میگوید: «از وقتی دخترشان، رها، به دنیا آمد، بخش مهمی از گفت وگوهای روزانهاش بود و وقتی میخواست اوج شعف و خرسندی از رابطه پدر و دختر را توصیف کند میگفت کی میشود با دخترم درباره کتاب حرف بزنیم و بحث کنیم. این نشان میدهد کتاب چه جایگاهی در زندگی روزمرهاش داشت. اغلب در گفت وگوهای روزمره، وقتی خیلی خوشحال یا خیلی غمگین بود شعر میخواند و از داستانها و کتابها مثال میآورد. کتاب حقیقتا بخش مهمی از زندگی رضا رستمی را تشکیل میداد و همین علاقه در سایه پیشنهاد همسرش، الهه خسروی، جهت گرفت و به ایده راهاندازی یک کتابخانه در زادگاه او انجامید.»
علاوه بر دوستان و آشنایان محمدرضا رستمی، شماری از شخصیتهای سیاسی و فرهنگی و تعدادی از ناشران ایرانی هم به این کمپین پیوستند. روزنامه وقایع اتفاقیه نوشته احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، با اهدای ۱۱۰جلد کتاب و همچنین سیدرضا صالحیامیری، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، نیز به این کمپین پیوستهاند. صالحیامیری در مورد کمپین «کتاب جای گل» گفت: «این کار بسیار پسندیده است و اگر دیگران هم از آن تبعیت کنند و بهجای گل در مراسم سوگواری یا حتی جشنها، کتاب هدیه کنند، کتابخانههای بسیاری در کشور ایجاد خواهد شد که میتواند مورد استفاده علاقهمندان به کتاب قرار گیرد و بهعنوان نخستین گام و پاسداشت عمر ۴۰ ساله و پربرکت رضا رستمی که صرف فعالیتهای فرهنگی و مطبوعاتی شد، ۴۰ جلد کتاب به این کمپین اهدا خواهد شد.» در پوستری که به بهانه این کمپین و مراسم بزرگداشت محمدرضا رستمی طراحی شده، آمده است: «کتابها و کلمات، این دغدغه روزنامهنگاری بود که دلش میخواست جهان جای بهتری باشد. برای یادبود #رضا_رستمی، #کتاب_جای_گل بیاورید تا کتابخانهای شود برای مردم شهرش و کودکانشان که پا روی شانه کتابها بگذارند و قد بکشند تا آرزوی رضا رستمی، حداقل کمی رنگ واقعیت به خود بگیرد.»
روزنامه شرق در گزارشی که روز سهشنبه ۱۱ آبان منتشر شد نوشت: «ناشران خصوصی، شهر کتاب، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و جمعی از مدیران سینمایی در کنار مسئولان برخی انتشاراتیها و اتحادیه ناشران همزمان با تولد ۴٠ سالگی محمدرضا رستمی از کمپین «کتاب جای گل» استقبال کردند. مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب، هم از اعطای ۵۰۰ کتاب به این طرح خبر داد. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز با اهدای ٣٠٠ جلد کتاب به این کمپین پیوسته است. با شروع این کمپین، منوچهر شاهسواری، مدیرعامل خانه سینما، ۵۰ نسخه کتاب به کمپین اهدا کرد. همچنین حبیب ایلبیگی، معاون ارزشیابی سازمان سینمایی، نیز از اهدای ۴۰ نسخه کتاب به این کمپین خبر داد. همچنین شرکت بیسکویت گرجی با خرید ٣٢ جلد کتاب از نشر ماهی، انتشارات آفتابکاران با اهدای ۴١ جلد کتاب و انتشارات سرزمین اهورایی با اعطای ۶٠ جلد در این کمپین مشارکت کردهاند. این در حالی است که نشر چشمه ۳۰ جلد و انتشارات نازلی صد جلد کتاب به کمپین «کتاب جای گل» اهدا کردند. اتحادیه ناشران نیز به این طرح پیوسته است.» الهه خسروی همسر محمدرضا رستمی که خودش نیز روزنامهنگار است در حساب توییتر خود از پیوستن دیگر ناشران و شخصیتها هم خبر میدهد. از جمله اینکه محمود دولتآبادی، گلی امامی، حافظ موسوی و محمدحسن شهسواری نسخهای از تمام آثارشان را به کمپین #کتاب_جای_گل اهدا کردهاند.
خیلی از کاربران ضمن تقدیر از این حرکت، پیشنهاد دادهاند که کتاب جایگزین گل در مراسم اینچنینی باشد. هدیهای که اثرش تا همیشه میماند.