پس از انجام تغییرات اجتماعی در کشور اوکراین در سال ۲۰۱۴، عده‌ای از جوانان اوکراینی که به دنبال ایجاد یک تغییر سازنده و پایدار در زمینه حذف فساد گسترده از حوزه عمومی بودند، گردهم آمده و یک پروژه ترویجی جالب را طراحی و اجرا کردند. این گروه ترکیبی بود از فعالین اجتماعی و متخصصان حوزه فن‌آوری اطلاعات. مشکلی که آنها شناسایی کردند عبارت بود از: فساد اداری و مالی گسترده در جریان برگزاری مناقصه‌های دولتی. به‌دلیل عدم وجود یک رویه مشخص و شفاف برای عقد پیمان‌های (قراردادهای) اداری در دستگاه‌های مختلف دولتی مانند بیمارستان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها، وزارت‌خانه‌ها و… حجم وسیعی از قراردادها بدون رعایت موازین مشخص بسته می‌شد. به این معنی که تنها کسانی که رشوه قابل توجهی به بخش‌ها و افراد ذی‌نفوذ پرداخت می‌کردند، قادر بودند که جزء برنده‌گان مناقصه‌های دولتی باشند.
برای حل این مشکل آزاردهنده، این گروه از جوانان، در ابتدا یک پروژه آزمایشی و به صورت محدود طراحی و اجراکردند. در این طرح یک سیستم آنلاین ساخته شد که تمام روند مناقصه را از ابتدا تا بستن قرارداد به‌صورت قانون‌مند و شفاف اداره می‌کرد. در طول مدت یک سال، ۳۴ مناقصه دولتی از طریق این سیستم برگزار شد که به اذعان وزارت کشور اوکراین نتایج بسیار خوبی به‌همراه داشت. مجریان این طرح آزمایشی توانستند توافق مدیران ارشد در دولت و مجلس اوکراین را برای اجرای این طرح در سطح ملی و تمام نهادهای دولتی کسب کنند. در سال ۲۰۱۶، قانون استفاده از سیستم آنلاین مناقصه در ادارات دولتی که به‌نام پروزورو (Prozorro) مشهور است، به تصویب مجلس ملی اوکراین رسید (پروزورو به معنای همه چیز در معرض دید عموم یا همان شفافیت است).
به گفته یکی از اعضای اصلی این طرح ترویجی، موفقیت آنها در نتیجه همکاری سازنده اعضای یک «مثلث طلایی» بوده است: سازمان‌های مردم نهاد، صاحبان کسب و کار، ونهادهای رسمی و دولتی.
این سیستم آنلاین اصول زیر را به‌طور دقیق و شفاف در مورد هر قرارداد رعایت می‌کند:
۱-اصل آزاد بودن رقابت
۲-اصل عادلانه بودن رقابت
۳-اصل شفافیت در روند بررسی و تصمیم‌گیری
پس از عقد هر قرارداد، تمام اطلاعات موجود درباره آن در سامانه پروزورو در دسترس عموم مردم است. نکته قابل توجه در زمینه نگهداری این اطلاعات این است که: سرورهای بایگانی اطلاعات همگی در کشور اوکراین قرار دارند. در سال گذشته، با تلاش طراحان این پروژه، بخش دیگری از توسعه این پروژه اجرا شد که طی آن تمام اطلاعات قراردادها از سرورهای آمازون به واحدهای ملی نگهداری اطلاعات در خاک اوکراین انتقال داده شد.
در طی دو سال از اجرایی کردن این پروژه، دولت اوکراین بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه جویی کرده‌است. این میزان از منابع مالی سابقا به‌صورت‌های گوناگون مانند رشوه و کیفیت پایین خدمات از بودجه عمومی این کشور کاسته می‌شد.
در گام دوم، سازمان‌های مردم نهاد در اوکراین به‌عنوان چشم‌های ناظر اجتماع سهم نظارتی خود را در راستای استمرا و پایداری این طرح به شکل ویژه‌ای ایفا کردند.
پایدار کردن پروژه‌های ترویج و حمایت‌گری، هدف نهایی تمام فعالین اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد است. این پایداری و استمرار هم به‌معنای تامیین منابع و نیروهای لازم برای اجرای منظم طرح و هم به‌معنای تضمین رویکرد پروژه در کسب اهداف تعیین شده است. در پروژه پروزورو، منابع و نیروهای لازم، به دلیل تبدیل شدن این طرح به یک قانون رسمی و خودکفایی مالی پروژه، تأمیین شده‌است.
برای تضمین رویکرد این طرح موفق، جوانان ترویج‌گری که طراحی و راه‌اندازی این پروژه را به‌عهده داشتند، تصمیم گرفتند گروهی از سازمان‌های مردم‌نهاد را در قالب یک نهاد مستقل ناظر به‌نام دوزورو (Dozorro) گردهم آورند. این نهاد مردمی بر تمام بخش‌های سیستم آنلاین مناقصه نظارت کامل دارد. تا کنون بیش از ۲۵ سازمان مردم‌نهاد و ۱۰۰۰ نیروی داوطلب در قالب نهاد دوزورو سامان‌دهی شده‌اند. در سال ۲۰۱۸ میلادی بیش از ۱۲۰۰۰ پرونده مناقصه بازبینی و بررسی مجدد شده‌است تا سیستم آنلاین طراحی شده در جهت هدف اصلی‌اش یعنی مبارزه با فساد و ایجاد فضای شفاف و عادلانه عقد قرارداد، حرکت کند.
تهیه و تنظیم: مدرسه پرتو
یک تجربه موفق در زمینه مبارزه با فساد
