پروژه‌های ترویج کتابخوانی در بین کودکان یکی از رایج‌ترین فعالیت‌های ترویجی است. تحقیقات نشان داده است که اگر عادت به مطالعه در سنین کم در کودکان ایجاد شود، اثر ماندگارتری خواهد داشت؛ به علاوه کتابخوانی برای کودکان، خلاقیت آنها را افزایش داده و باعث تسلط بیشتر آنها بر زبان می‌شود. کودکانی که از سنین بسیار کم (حتی نوزادی) با کتاب و کتابخوانی خو داده می‌شوند، آماده‌تر از دیگر کودکان، مدرسه را آغاز می‌کنند و مشکلات درسی کمتری دارند و در بزرگسالی نیز اصولاْ کتاب‌خوان‌های بهتری می‌شوند.
دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی در سراسر دنیا با استفاده از روش‌های مختلف به ترویج کتابخوانی در بین کودکان می‌پردازند؛ از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آموزش کتابخوانی به داوطلبان، برگزاری مسابقات قصه‌خوانی، مسابقات قصه‌نویسی، برگزاری نمایشگاه کتاب، گسترش کتابخانه‌ها و برپایی کتابخانه‌های سیار و بوستان‌های کتابخوانی در سطح شهر و غیره. در ادامه، نگاهی کوتاه به پروژه‌های بین‌اللملی، منطقه‌ای و ملی ترویج کتابخوانی کودک انداخته‌ایم.
کمپین «بیا بخوانیم» – استرالیا
کمپین «بیا بخوانیم» در استرالیا با خانواده‌ها و جوامع محلی کار می‌کند تا فرهنگ کتابخوانی از بدو تولد را ترویج دهد. گروه هدف این کمپین کودکان زیر پنج سال است و اصلی‌ترین مخاطب آن پدر و مادرهای این کودکان هستند. این پروژه ترویج که در سراسر کشور استرالیا در حال اجراست پدر و مادرها را تشویق به کتابخوانی برای فرزندان خود می‌کند. برای بهتر شناخته شدن در بین مخاطبین و ذی‌نفعان خود، این طرح، یکی از ورزشکاران محبوب استرالیایی و یکی از مجریان تلویزیونی معروف این کشور را به عنوان سفیران خود معرفی کرده است و برای جلب حمایت بیشتر، سی تن از افراد معروف استرالیا را -از هنرپیشه گرفته تا نویسنده و هنرمند- به عنوان والدینی که این طرح را اجرا کرده و از آن حمایت می‌کنند معرفی می‌کند. سازمان مجری این طرح با ۲۷ موسسه فعال در حوزه آموزش کودکان در سراسر استرالیا برای گسترش آن همکاری کرده و آنان را «دوستان» این برنامه می‌نامند.
طرح «بخوان، رویا بپرداز و خلق کن»- امارات متحده عربی
در کشور همسایه‌مان امارات متحده عربی، کمپینی به منظور ترویج کتابخوانی و گسترش خلاقیت در کودکان به نام کمپین «بخوان، رویا بپرداز و خلق کن» به راه افتاد است. با نشان دادن این که کتابخوانی می‌تواند خلاقانه و مفرح باشد، این کمپین می‌کوشد تا کودکان را به مطالعه تشویق کند. کودکان تشویق می‌شوند تا داستانی را که می‌خوانند، در ذهن خود به تصویر بکشند، تصورات خود را نقاشی کنند، پوستر بکشند و داستان‌های تازه بنویسند. در تمام این قدم‌ها سعی می‌شود که کودک از قوه خلاقیت خود استفاده کند. مجریان این کمپین می‌گویند: «از داستان‌های ما تا قصه‌های شما: خیالات شما کلید جهانی جدید و شگفت انگیز». آنها می‌کوشند تا همه اعضای جوامع محلی را درگیر این طرح کرده و تشویق به فعالیت داوطلبانه نمایند. داوطلبین پروژه «بخوان، رویاپردازی کن و خلق نما» به مدارس، کتابخانه‌ها، کتاب‌فروشی‌ها و حتی بیمارستان‌ها می‌روند تا با کودکان کتاب بخوانند. ماموریت آنها آگاه‌سازی عموم -به ویژه کودکان- درباره اهمیت کتابخوانی است.
پروژه «کتابک» – ایران
در ایران سازمان‌های مختلفی در پروژه‌های ترویج کتابخوانی کودکان فعالند؛ از جمله: شورای کتاب کودک، انجمن ترویج علم ایران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، انجمن حمایت از توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی (حامی)، موسسه فرهنگی هنری آشیانه کودک و نوجوان و غیره. از جمله پروژه‌های موفق ترویجی در این زمینه نیز می‌توان به پروژه‌های «کتابک» و «با من بخوان» اشاره کرد.
کتابک پایگاهی مجازی است که به ترویج کتابخوانی کودک و نوجوان اختصاص دارد. این طرح، پروژه مشترک موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و خانه کتابدار کودک و نوجوان (وابسته به شورای کتاب کودک) می‌باشد. گروه‌های مخاطب این پروژه به طور ویژه پدر و مادرها، آموزگاران و کتابداران هستند. بخش اخبار این پایگاه مجازی، جدیدترین خبرهای این حوزه را در اختیار مخاطب می‌گذارد. تارنمای کتابک بخشی نیز ویژه نیازهای کودکان دارد. اتاق‌های گفتگو و نحوه جذب داوطلب در طرح کتابک را می‌توان از جالب‌ترین ویژگی‌های این طرح به حساب آورد. اگر شما نیز علاقمند به پروژه‌های ترویجی در حوزه کتابخوانی کودک هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماْ از تارنمای کتابک دیدن کنید.
پروژه «خوانک: با من بخوان» – ایران
کمپین «با من بخوان» پروژه‌‌ای با هدف ترویج خواندن در قشرهای گوناگون اجتماعی با هدف ایجاد عادت به کتابخوانی است که از سال ۱۳۹۰ توسط موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان آغاز به کار کرده است. گروه هدف این پروژه، کودکان و نوجوانان (از مقطع پیش دبستانی تا راهنمایی) هستند؛ البته این طرح تاکید ویژه‌ای روی کودکان محروم و در بحران دارد.
در این طرح ملی که در سراسر کشور اجرا می‌شود، بزرگسالان و کودکان با هم کتاب می‌خوانند. این کتاب‌ها که از سوی کارشناسان ادبیات کودکان گزینش می‌شوند، از کتاب‌های داستانی تا موضوعات محیط زیستی و مهارت‌های زندگی را دربرمی‌گیرند. کتاب‌ها برای گروه‌های سنی مختلف و نیز به‌طور موضوعی طبقه‌بندی شده‌اند و به همراه راهنما برای خانواده‌ها، آموزشگاه‌ها و مراکز کودکان کار ارسال می‌شوند. مربیان کتابخوانی حاضر در این طرح، یا به شکل حضوری و یا از راه دور آموزش می‌بینند. کتاب‌ها با صدای بلند برای کودکان خوانده می‌شوند و پس از کتابخوانی، فعالیت‌های خلاق ادبی-هنری با مشارکت همه کودکان انجام می‌شود. این برنامه‌ها در خانواده‌ها، آموزشگاه‌ها و مراکز کودکان کار اجرا می‌شود و کتاب‌ها با دقت فراوان و با توجه به شرایط مخاطبین انتخاب می‌شوند. پس از اجرای هر برنامه، از شرکت‌کنندگان بازخورد گرفته می‌شود تا راهکارهای به کار رفته در پروژه ارزیابی شده و بهبود یابد. این پروژه، علاقه و عادت به مطالعه را در کودکان افزایش می‌دهد و چهار مهارت پایه‌ای گوش دادن، بیان کردن، خواندن و نوشتن نیز با فعالیت‌های جانبی این برنامه تقویت می‌شوند.
طبق گزارش موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در تارنمای خود، تا کنون چندین مرکز کودکان کار در تهران، دو مرکز شبانه‌روزی نگهداری از کودکان و نوجوانان زلزله‌زده در بم، مراکز کودکان در کردستان، دو منطقه محروم در اصفهان، و یک منطقه در استان آذربایجان با همکاری انجمن حمایت از حقوق کودک، به این پروژه ترویجی پیوسته‌اند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این طرح به تارنمای آن مراجعه کنید.
تهیه و تدوین: مدرسه پرتو
منبع عکس: پروژه خوانک