کدهای رفتاری یاCode of Conduct از جمله ابزارهایی هستند که سازمان‌ها می‌توانند از طریق آن ، آرمان‌ها و اهداف رفتاری خود را در جهت صحیح محقق سازند.
«تجارت عادلانه» یعنی احترام به انسان‌ها و محیط زیست
شاید سرراست‌ترین تعریف برای «تجارت عادلانه» خرید و فروش محصولاتی باشد که در مراحل تولید و فروش آن به انسان‌ها و محیط زیست احترام گذاشته شده باشد. استانداردهای سختگیرانه اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی برای ارتقاء شرایط ایمن سالم کار و حفاظت از محیط زیست است که منجر به ایجاد شفافیت و تقویت جوامع برای ایجاد کسب و کارهای موفق و پررونق و در عین حال عادلانه می‌شود. هنگامی که محصولاتی را انتخاب می‌کنیم که حاصل تجارت عادلانه است در مسیر بهبود وضعیت جامعه قدم بر می‌داریم.
سازمانهای زیادی هم‌اکنون در سراسر جهان به ترویج و حمایت از این نوع تجارت مشغول‌اند. این سازمان‌ها اغلب زیرمجموعه‌‌ی سازمان جهانی تجارت عادلانه هستند در سال ۱۹۸۹ تاسیس شد. اعضای این سازمان از تعاونی‌ها و انجمن‌های تولیدکننده، شرکت‌های بازاریابی صادرات، واردکنندگان، خرده فروشان، شبکه‌های تجارت منصفانه ملی و منطقه‌ای و سازمانهای حمایت از تجارت عادلانه هستند. مأموریت سازمان تجارت عادلانه WFTO بهبود معیشت و رفاه تولیدکنندگان محروم از طریق ارتباط و ترویج سازمانهای تجارت عادلانه و مطرح کردن عدالت بیشتر در تجارت جهانی است.
تجارت عادلانه سهم قابل ملاحظه‌ای در مبارزه با فقر، تغییرات آب و هوایی و بحران‌های اقتصادی جهانی دارد. بانک جهانی گزارش می‌دهد که بیش از یک میلیارد نفر با ۱/۲۵ دلار در روز و یا حتی کم‌تر، زندگی می‌کنند.
سازمان تجارت جهانی منصفانه معتقد است که تجارت باید با توسعە‌ی فرصت‌ها به ویژه برای تولیدکنندگان کوچک و محروم، برای حل معضلات به صورت پایدار بیانجامد. بحران‌های اقتصادی جهانی و فقر مداوم در بسیاری از کشورها لزوم ترویج و تقویت بر اقتصاد منصفانه و پایدار را در سطح محلی و جهانی تایید می‌کند.
این سازمان۱۰ اصل را مطرح می‌کند که سازمانهای زیرمجموعه باید در کار روزمره خود پیگیری کنند. این سازمان‌ها همچنین وظیفه دارند که نظارت دایم داشته باشند تا از پایبندی به این اصول اطمینان حاصل شود:
محصولات تجارت منصفانه در شرایط کاری مناسب تهیه می‌شوند، در حالی‌که کشاورزان و تولیدکنندگان قیمت عادلانه‌ای برای محصولات خود دریافت می‌کنند ودر محل کارشان صدایی دارند و نظرات‌شان شنیده می‌شود. تجارت عادلانه از شیوه‌های پایداری حمایت می‌کند که تخریب محیط زیست را به حداقل می‌رساند.
یک نمونه بومی موفق
توضیحی بر اصول مدنظر تجارت عادلانه
اصل ۱: خلق فرصت برای سازمانهای دارای سودآوری اندک
کاهش فقر یکی از کلیدی‌ترین اهداف این سازمان‌ها است. سازمانهای امروزی پشتیبان محصولات کوچک هستند چه به صورت مستقل، کسب‌و‌کار خانوادگی، گروهی یا شراکتی. این امر به ایشان کمک می‌کند درآمد خود را در سطح قابل‌قبولی استحکام بخشند. سازمان‌ها برای تحقق این امر، برنامه دارند.
اصل ۲: شفافیت و پاسخ‌گویی
سازمان در مدیریت و مراودات بازرگانی خود دارای شفافیت لازم است. سازمان به تمام ذی‌نفعان خود با توجه به جنبه‌های امنیتی اطلاعات و حساسیت کسب‌و‌کار، جوابگو است. سازمان دارای روش‌هایی است که مشارکت کارکنان و اعضای خود را در فرآیند تصمیم‌گیری فراهم می‌سازد. اطلاعات مرتبط به شرکای تجاری در دسترس است. مسیرهای ارتباطی در تمام سطوح زنجیره تامین به‌خوبی طراحی شده و باز است.
اصل ۳: تمرین تجارت عادلانه
تجارت سازمان با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی و به سودرسانی محصولات کوچک اجرا می‌شود و حداکثر‌سازی سود با كسر هزینه از مسائل فوق صورت نمی‌پذیرد و هر از گاهی در جلسات توسط افراد مسوول و حرفه‌ای این تعهد یادآوری می‌شود.
تامین‌کنندگان به قراردادشان احترام می‌گذارند و محصولات را به موقع و با توجه به تعاریف کیفی مشتری ارائه می‌دهند. تامین‌کنندگانی که بخشی از مبلغ قرارداد را به‌عنوان پیش‌پرداخت دریافت می‌کنند، مطمئن هستند اگر از طریق مسیر تجارت عادلانه معاملات آنها انجام گرفته باشد، لاجرم موجب تقویت تجارت منصفانه آنها نیز خواهد شد.
خریداران قبل از لغو سفارش کالا یا بازگرداندن آن با تامین‌کننده مشورت می‌کنند و در جایی که خطا از سوی تامین‌کنندگان نباشد، تمهیداتی برای جبران ضرر و زیان آنها می‌اندیشد و این تضمینی برای ادامه همکاری است.
به همین صورت در مورد دریافت و ارسال کالا نیز با یکدیگر مشورت می‌کنند و اطمینان و اعتماد کافی در صورت کم بودن یا زیاد بودن کالاهای ارسالی وجود دارد. سازمان‌ها یک رابطه بلندمدت بر اساس انسجام، اعتماد و احترام متقابل در راستای رسیدن به هدف تجارت عادلانه، برقرار می‌کنند و آن یک رابطه متقابل پایدار ایجاد می‌کند. در این شرایط طرفین در صدد افزایش حجم تبادل محصولات بر می‌آیند.
اصل ۴: پرداخت یک هزینه عادلانه
یک هزینه منصفانه همانی است که در مذاکرات با آن توافق شده است. هزینه منصفانه با در نظر گرفتن قیمت تمام‌شده و بازار معنی می‌یابد. پرداخت هزینه عادلانه از نظر اجتماع نیز مورد قبول واقع می‌شود.
اصل ۵: اطمینان از عدم‌استفاده از نیروی کار کودک یا کار اجباری
بر اساس کنوانسیون‌های سازمان ملل استفاده از نیروی کار کودک مجاز نیست. همچنین بسیاری از قوانین محلی در کشورهای مختلف نیز از این قانون پشتیبانی می‌کنند.
سازمان‌ها ضمن اطمینان یافتن از عدم‌استفاده از نیروی کار کودک، از عدم‌وجود نیروی کار اجباری از زنجیره تامین و حتی کارهای خانگی نیز اطمینان می‌یابند.
اصل ۶: اطمینان از عدم تبعیض، تساوی کار زن و مرد و آزادی پیوستن به اتحادیه‌های کارگری
سازمان‌ها از عدم تبعیض در استخدام، پرداخت‌ها، دستیابی به آموزش، ارتقا، بازخرید یا بازنشستگی اطمینان می‌یابند. این تبعیض‌ها می‌تواند بر اساس سن، جنسیت، مذهب، معلولیت و عواملی از این دست باشد.
سازمان‌ها دارای یک رویه مشخص برای دستیابی به هدف فوق هستند.
اصل ۷: اطمینان از شرایط کاری خوب
سازمان یک محیط کاری امن و سالم برای کلیه کارکنان فراهم می‌کند. داشتن حداقل‌های الزامات بهداشتی و ایمنی کار در قوانین محلی کشورها و سازمانهای بین‌المللی آمده است. ساعت کاری کلیه کارکنان باید بر اساس قوانین محلی و نیز سازمان بین‌المللی کار باشد. سازمان‌هایی که تجارت اخلاقی دارند این اصول را در کلیه زنجیره تامین خود نیز جست‌وجو می‌کنند.
اصل ۸: توجه به ظرفیت‌سازی
سازمان‌ها فرصت‌هایی برای یادگیری و افزایش توانایی کارکنان و اعضای خود فراهم می‌آورند. همچنین سازمانهای مقید به اخلاق تجارت، در زنجیره تامین خود ظرفیت‌سازی می‌کنند و فرصت رشد و یادگیری برای آنها را نیز فراهم می‌آورند.
اصل ۹: ترویج اصول تجارت اخلاقی
اطلاع‌رسانی و افزایش سطح آگاهی عمومی یکی از وظایف سازمانی است. این امر باعث حمایت سازمان‌ها از اهداف و فعالیت‌ها در تجارت عادلانه می‌شود. همچنین سازمان‌ها مشتریان خود را نیز از این اهداف و فعالیت‌ها آگاه می‌سازند.
اصل ۱۰: احترام به محیط زیست
سازمان‌ها جهت تولیدات خود از حداکثر مواد اولیه و منابع پایدار بهره می‌گیرند و در صورت امکان اولویت با تولیدکنندگان یا منابع محلی است. سازمان‌ها با رویکرد پایدار از جدیدترین تکنولوژی‌ها برای کاهش مصرف انرژی بهره می‌گیرند و از حداکثر منابع انرژی تجدیدپذیر استفاده می‌کنند. این امر به کاهش آلایندگی محیط‌زیست کمک می‌کند. ایجاد حداقل ضایعات به محیط‌زیست نیز از اهداف آنها است. سازمان‌ها به دنبال حداقل آسیب به محیط‌زیست هستند.
