تشخیص تصویر جامع فرصت‌ها و تهدیدات
شناخت محیط در شروع هر پروژه ترویجی و یا فعالیت اجتماعی، اهمیت زیادی در تعیین استراتژی‌‌های مناسب در مسیر پیش رو دارد. پِست یک ابزار تحلیلی برای شناخت شرایط محیط و به دست آوردن تصویری جامع از فرصت‌ها و تهدیدات فضای پیرامون است.
تغییر در محیط حاکم بر کار و فعالیت شما می‌تواند برای سازمانتان فرصت یا خطر ایجاد کند. به عنوان مثال، فرصت‌ها می‌توانند از فن‌آوری‌های جدید جهت جذب مشتریان تازه، منابع مالی جدید برای سرمایه‌گذاری در تجهیزات بهتر و یا تغییر سیاست‌های دولت برای پا گرفتن بازارهای جدید ایجاد شوند.
از سوی دیگر، اتفاقاتی مثل وضع مقرراتی که شما را در معرض تشدید رقابت قرار می‌دهد، انقباض بازار، یا افزایش نرخ بهره وقتی که شرکت شما بدهی دارد، خطرها و تهدیداتی هستند که می‌توانند برایتان مشکل‌ساز شوند.
مدل پِست ابزاری ساده و کارآمد است که شما را در تحلیل تغییرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و فنی در محیط کاری یاری می‌دهد. این ابزار به درک واقعی تغییراتی که با آن رو به رو هستید کمک می‌کند؛ از این طریق از فرصت‌هایی که آن تغییرات برای شما فراهم می‌کنند، استفاده خواهید کرد.
اجزای کلمه PEST نشانگر معیارهای سیاسی (Political)، اقتصادی (Economic)، اجتماعی-فرهنگی (Socio-Cultural) و فنی (Technological) است که باید در این تحلیل، مد نظر قرار گیرند.
در این مقاله، به نحوه استفاده از مدل پِست و درک و انطباق آن در محیط کاری خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که این مدل با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود. نام‌گذاری‌های متفاوت، گویای معیارها و مؤلفه‌های مختلفی است که در این تحلیل، مورد بررسی قرار می‌گیرند. گونه‌های مختلفی از مدل پست وجود دارد که معیارهایشان شامل موارد زیر می‌شوند:
· PESTLE/PESTEL: سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، فن‌آوری، حقوقی، زیست محیطی.
· PESTLIED: سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، فن‌آوری، حقوقی، زیست محیطی، جمعیتی.
· STEEPLE: اجتماعی-جمعیتی، فن‌آوری، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، زیست محیطی، اخلاقی.
· SLEPT: سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، فن‌آوری، حقوقی.
· LONGPESTLE: نمونه محلی، ملی و جهانی PESTLE. (این مدل برای درک تغییر در سازمان‌های چند ملیتی به کار می‌آید.)
چرا ابزار پِست، یک ابزار عالی است؟
فرانسیس آگویلار، پروفسور دانشگاه هاروارد پایه گذار این مدل است. او ابزاری به نام ETPS را در کتاب ۱۹۶۷ خود با عنوان «بررسی محیط کاری» معرفی کرد که بعدها نامش به PEST تغییر یافت.
مدل پِست به چهار دلیل زیر مدلی کارآمد است:
۱. به شما در کشف فرصت‌های کاری یا شخصی کمک کرده و درباره خطرهای پیش رو هشدار می‌دهد.
۲. نشان می‌دهد که تغییرات محیط کار شما در چه راستا و جهتی در حال رخ دادن است. این شناخت به شما کمک می‌کند که اقدامات خود را به شکلی سازمان دهید که هماهنگ با تغییرات حرکت کنید و نه بر ضد آنها.
۳. به شما کمک می‌کند از پروژه‌هایی که (به دلایل خارج از کنترل شما) احتمال شکست بالایی دارند بپرهیزید.
۴. این مدل با معرفی دیدگاهی بی‌طرفانه به محیط جدید، به شما کمک می‌کند که پیش فرض‌های ناخودآگاه خود را به هنگام ورود به کشور، منطقه و یا بازاری جدید کنار بگذارید.
نکته: اگر با مدل تحلیلی سوات آشنایی دارید، خوب است بدانید که مدل پست و سوات با یکدیگر مرتبط هستند اما نقاط تمرکزشان با هم متفاوت است. مدل پِست به درک واقعی عوامل تاثیرگذار بر تصمیمات، بازار و یا کسب و کاری جدید کمک می‌کند. مدل سوات به بررسی این عوامل در یک کسب و کار، خط محصول و یا در سطح محصول می‌پردازد. این دو ابزار یکدیگر را کامل کرده و با هم استفاده می‌شوند.
چگونه ابزار پِست را به کار گیریم؟
گام‌های زیر را برای تحلیل محیط کاری خود و شناسایی فرصت‌ها و خطرات آن دنبال کنید.
۱. از مدل پِست برای طوفان ذهنی درباره تغییرات محیط خود بهره بگیرید. از مثال‌های زیر برای هدایت پرسش‌های خود استفاده کنید و این مثال‌ها را متناسب با شرایط و نیاز کار خود، تغییر دهید.
۲. در مورد فرصت‌های ناشی از هر کدام از این تغییرات برای کار خود ایده‌پردازی کنید.
۳. در مورد خطرها و مشکلات ناشی از تغییرات فکر کنید.
۴. اقدام مناسب را انجام دهید.
گام اول: معیارهای طوفان ذهنی
معیارهای سیاسی
· زمان انتخابات بعدی محلی، استانی، یا ملی چه موقع است؟ و این موضوع چگونه خط مشی‌های منطقه‌ای و دولتی را تغییر خواهد داد؟
· چه کسی نامزد اصلی انتخابات است و چه دیدگاهی در مورد مسایل گوناگونی که روی سازمان شما تاثیرگذار است، دارد؟
· بسته به کشور، تا چه میزان حقوق ملکی و سایر قوانین خوب طراحی شده‌اند و فساد و جرم سازمانی تا چه میزان گسترش دارد؛ این موارد تا چه میزان تغییر خواهند کرد و چقدر احتمال تاثیرگذاری روی شما را دارند؟
· آیا تغییر در هر گونه قانون یا مالیات در حال تصویب، روی فعالیت شما تأثیر خواهد گذاشت؟ آیا روند مشخصی برای قانونی کردن یا غیر قانونی کردن این موارد وجود دارد؟
· نحوه برخورد دولت با سیاست‌های سازمان‌های بزرگ، مسئولیت‌های اجتماعی این سازمان‌ها، مسایل درون سازمانی، و قوانین حمایت از مصرف‌کنندگان چگونه است؟ این موارد چه تاثیری روی شما خواهد گذاشت و آیا احتمال تغییر در آنها وجود دارد؟
· چقدر احتمال دارد که برنامه زمانی قانون ارائه شده تغییر کند؟
· آیا معیارهای سیاسی دیگری وجود دارد که احتمال تغییر در آنها وجود داشته باشد؟
معیارهای اقتصادی
· اقتصاد فعلی تا چه میزان پایدار است؟ آیا این اقتصاد در حال رشد، راکد، یا در حال تنزل است؟
· آیا قیمت‌های ارزی پایدار هستند یا همواره در حال تغییرند؟
· آیا سطح درآمد مشتریان در حال افزایش است یا کاهش؟ با چه احتمالی این آمار در سال‌های آتی تغییر خواهد کرد؟
· نرخ بیکاری چقدر است؟ آیا ایجاد یک نیروی زبده کار آسانی است؟ آیا استخدام یک نیروی کاربلد هزینه‌بر است؟
· آیا سازمان‌ها و مشتریان آنها دسترسی آسانی به کارت‌های اعتباری دارند؟ اگر نه، این موضوع چه تأثیری روی سازمان شما خواهد داشت؟
· چطور جهانی شدن روی شرایط اقتصادی تاثیر می‌گذارد؟
· آیا معیارهای اقتصادی دیگری وجود دارد که شما باید در نظر بگیرید؟
معیارهای اجتماعی-فرهنگی
· نرخ رشد جمعیت و مشخصات سنی آن چیست؟ احتمال تغییر این اطلاعات چقدر است؟
· آیا تغییرات رفتاری نسل‌ها، بر فعالیت شما تاثیر می‌گذارد؟
· سطح بهداشت، آموزش، و تحرک اجتماعی جامعه شما چیست؟ اینها چگونه در حال تغییر هستند، و نتایج و تاثیرات این تغییرات چیست؟ در حوزه فعالیت خود، روند بازار کار و الگوهای اشتغالرا چگونه می‌بینید؟ آیا اینها برای گروه‌های سنی مختلف متفاوتند؟
· کدام رفتارها و تابوهای اجتماعی بر کسب و کار شما تاثیر می‌گذارند؟ آیا اخیرا تغییرات اجتماعی-فرهنگی که بر این رفتارها تاثیر بگذارند، مشاهده شده است؟
· باورها و شیوه زندگی مذهبی چه تاثیری بر جمعیت دارد؟
· آیا معیارهای اجتماعی-فرهنگی دیگری هستند که در کسب و کار شما ایجاد تغییر کنند؟
معیارهای فن‌آوری
· آیا فن‌آوری جدیدی عرضه شده که شما بتوانید از آن بهره‌مند شوید؟
· آیا فن‌آوری‌های جدیدی هستند که بتوانند کار یا صنعت شما را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهند؟
· آیا از میان رقبای شما کسی به فن‌آوری‌های جدیدی که منجر به ارتقای سرویس‌ها و محصولاتش شود، دسترسی دارد؟
· دولت‌ها و موسسات آموزشی تمرکز تحقیق خود را بر چه زمینه‌هایی قرار می‌دهند؟ آیا راهی برای استفاده شما از این شرایط هست؟
· تغییرات زیرساختی چه تاثیری بر الگوهای کاری داشته‌اند (برای مثال، سطح دورکاری)؟
· آیا مراکز فن‌آوری که شما بتوانید با آنها همکاری کرده و از آنها آموزش ببینید موجود هستند؟
· آیا معیارهای فن‌آوری دیگری هست که باید در نظر بگیرید؟
گام دوم: فرصت‌های بکر
زمانی که تغییرات در حال وقوع در محیط کاری خود را شناسایی کردید، به فرصت‌های پیش روی خود بیندیشید. برای مثال، فکر کنید که این تغییرات چگونه می‌تواند در توسعه محصولات نو، ایجاد بازارهای جدید و کارآمد و موثر ساختن فرآیندهای کاری به شما کمک کند؟
گام سوم: تهدیدات احتمالی
در این گام، به این نکته مهم می‌پردازید که این تغییرات چگونه می‌توانند کسب و کار شما را تضعیف کنند. اگر این را در ابتدای کار بفهمید، می‌توانید از بسیاری مشکلات پرهیز کرده و تاثیر آنها را به حداقل برسانید. برای مثال، اگر بخش اصلی از بازار شما رو به کاهش جمعیت است، آیا می‌توانید بسترهای دیگری را در بازار فراهم کنید؟ یا اگر فن‌آوری، یکی از محصولات اصلی شما را به خطر انداخته، آیا می‌توانید فن‌آوری را ارتقا داده و محصول خود را بهبود ببخشید؟ (تجزیه و تحلیل خطر می‌تواند به شما برای ارزیابی این تهدیدات و طراحی استراتژی برای مدیریت آنها کمک کند.)
گام ۴: اقدام
زمانی که فرصت‌های قابل توجه را شناسایی کردید، اقدامات لازم برای استفاده از این فرصت‌ها را در برنامه کاری خود بگنجانید. زمانی که خطرهای قابل توجه را شناسایی کردید، اقدامات لازم برای مدیریت یا از بین بردن آن تهدیدات را انجام دهید.
همانطور که مشاهده کردید، مدل پِست به درک تغییرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری که محیط کاری شما را شکل می‌دهند کمک می‌کند. با استفاده از این ابزار، شما می‌توانید بررسی این مؤلفه‌ها را برای کشف تصویر جامعی از فعالیت خود به کار گیرید و از این طریق، نیروهای اصلی که می‌توانند در کار شما تغییر ایجاد نمایند را بشناسید.
این روند، زمینه‌‌ای برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر ایجاد می‌کند. برنامه‌ای که در آن شما قادر خواهید بود خطرها را به حداقل رسانده و از فرصت‌های پیش رو استفاده کنید.
منبع: MindTools