تعدادشان کم نیست، ۱۱ درصد از جمعیت حدود ۸۰ میلیونی ایران، اما کمتر از آنها می‌شنویم. «معلولان»، کسانی که شرایطی روانی یا جسمی منجر به محدود شدن برخی تحرکات ذهنی و فیزیکیشان شده است. معلولان در نقاط مختلف جهان با مشکلات زیادی دست به گریبان‌اند، از نبود قانون حمایت کننده گرفته تا نگاه غیرعادی مردم به آنان و نبود امکانات شهری. این است که بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند به جای حضور در جامعه، به خانه‌نشینی پناه ببرند.
در سالهای گذشته تلاش شده آنها هم مثل دیگر افراد در جامعه حضور داشته باشند. در ایران هم با تصویب قانون حمایت از معلولان گام‌هایی برای بهبود شرایط این قشر از جامعه برداشته شد اما نبود ضمانت اجرایی برای این قوانین مانعی برای تغییر شرایط شد.
در سالهای اخیر فعالان اجتماعی نگاه ویژه‌تری به مسائل و مشکلات جامعه معلولان داشته‌اند و تلاش کرده‌اند مطالبات آنها را پیگیری کرده و مردم را نسبت به مشکلات آنها آگاه کنند.در تازه‌ترین این حرکت‌ها کمپینی با نام #۱۱ایران فعالیت خود را آغاز کرده است. «۱۱» در این کمپین به ۱۱ درصد از جمعیت ایران که معلول هستند اشاره دارد.
وب‌سایت این کمپین با زبانی خودمانی هدف از تشکیل این کمپین را شرح داده است: «توی کمپین یازده ایران قراره در مورد یک چیز صحبت کنیم. اگر معلولین در اجتماع نیستن، این اشکال من و اشکال ماست. با ایجاد امکانات شهری معجزه نمی‌شه، نگاه مردم و جایگاه معلولین تصحیح نمی‌شه. چه بسا امکانات معلولین هم توی هیاهوی شهر گم بشه. ما دنبال این هستیم که یادآور بشیم اگر یازده درصد ایرانی‌ها بخوان به حق خودشون برسن، و راحت‌تر در اجتماع حاضر بشن، نیاز به تغییر نگرش من و شما دارند. ما توی این کمپین دنبال این هستیم که وظیفه من و شما در خصوص ۱۱ درصد هموطنان‌مون چیه؟» این کمپین سه راه «ثبت نام در وب‌سایت»، «عضویت در شبکه‌های اجتماعی ۱۱ایران» و «امضاء طومار» را برای حمایت از این کمپین معرفی کرده‌اند. آن‌طور که در سایت نوشته شده تا روز جمعه تیر ۱۱ ماه، حدود ۳۰ هزار نفر به این کمپین پیوسته‌اند، وب سایت این کمپین به اطلاع‌رسانی در خصوص وضعیت و مشکلات معلولان هم می‌پردازد. اما «۱۱ ایران» تنها سایتی نیست که در این خصوص اطلاع‌رسانی می‌کند وب‌سایت شمعدانی یکی دیگر از این وب‌سایت‌هاست که اخبار مربوط به معلولان را منتشر می‌کند و سعی دارد شهروندان را نسبت به معلولان آگاه‌تر کند.
سالی ۱۰۰ هزار فرد دارای معلولیت به جمعیت معلولان اضافه می‌شود
بر اساس آمار سالانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر به جمعیت معلولان کشور اضافه می‌شود اما امکانات برای این تعداد کافی نیست. نبود امکانات شهری یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی معلولان است. چنانچه وب‌سایت ۱۱ ایران هم در این رابطه نوشته: «شهر ما مناسب‌سازی نشده است. افراد دارای معلولیت برای استفاده از تک تک سازمان‌ها، ادارات، رستوران‌ها، بازارها، پارکینگ‌ها، خیابان‌ها، زیرگذرها، پله‌های عابران، شیرهای آب،… نیاز به همراه دارند، یا اگر تنها باشند دچار آسیب می شوند. و این یعنی آنها مجبور هستند در خانه‌هایشان حبس بمانند.»
علاوه بر آن اگر چه قانون حمایت از معلولان زمینه اشتغال‌زایی برای این قشر از جامعه را فراهم کرده است اما نبود ضمانت اجرایی مانعی بر سر عملی شدن این قانون است. بر اساس این قانون، دستگاه‌ها موظف شده‌اند سه درصد از استخدام‌های خود را به معلولان اختصاص دهند و نباید هیچ منع قانونی برای استخدام معلولان وجود داشته باشد اما بسیاری از دستگاه‌ها به این بند از قانون توجه نمی‌کند. رئیس انجمن دفاع از حقوق معلولان با انتقاد از این روند گفته بود: “حتی دستگاه‌های نظامی هم نمی‌توانند بگویند ما افراد معلول را استخدام نمی‌کنیم، ولی آموزش و پرورش صراحتا اعلام می‌کند که ما نمی‌توانیم سه درصد را در بین معلولان استخدام کنم و آنها را بپذیریم… قانون جامع حمایت از حقوق معلولان طوری طراحی شده است که ضمانت اجرایی که بتواند معلولان را از حقوق برابر برخوردار سازد، وجود ندارد.”
در قانون حمایت از معلولان همچنین آمده است که حداقل ۶۰ درصد از پست‌های سازمانی تلفن‌چی (اپراتور تلفن) دستگاه‌ها، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی به افراد نابینا و کم‌بینا و معلولان جسمی و حرکتی اختصاص پیدا کند. همچنین در این قانون تصریح شده حداقل ۶۰ درصد از پست‌های سازمانی متصدی دفتری و ماشین‌نویسی دستگاه‌ها، شرکت‌ها و نهادهای عمومی به معلولین جسمی ـ حرکتی داده بشود. اما کافی است به نهادهای دولتی سری بزنید تا ببینید این قوانین به اجرا در نیامده و هیچ مرجعی هم آنها را به پاسخگویی ملزم نمی‌کند چنانچه رسول خضری نماینده مجلس چندی پیش گفت: درطی سالهای گذشته قوانین متعددی برای حمایت از معلولان، تصویب و ابلاغ شده‌اند اما متاسفانه یا هرگز رنگ اجرا به خود ندیده اند و یا ناقص اجرا شده اند. با این اوصاف نیاز به فعالیت کمپین‌های اجتماعی برای پیگیری مطالبات معلولان بیش‌تر احساس می‌شود .
آگاه‌سازی نسبت به نیازهای معلولین و آشنا کردن جامعه نسبت به حقوق و توانایی‌های آنان از محورهای پروژه‌های ترویجی است. در سال ۱۹۹۲ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به منظور گسترش درک عموم از مسائل و مشکلات معلولیت و جلب حمایت سازمان‌های تاثیرگذار و تصمیم‌گیرنده، دوازدهم آذرماه یعنی سوم دسامبر را به عنوان «روز جهانی افراد دارای معلولیت» نام‌گذاری کرد. تخصیص یک روز مشخص به معلولین، یکی از پیروزی‌های قابل توجه ترویج‌گران این حوزه بود. جنبش حقوق معلولین پس از دهه‌ها تلاش بی‌وقفه و با به کارگیری ابزارهای متنوع ترویج و حمایت‌گری، موفق به کسب این پیروزی نمادین شد.
تهیه و تدوین: مدرسه پرتو